Kompleks sportowy Malta

Historia poznańskiej Malty wiąże się z zakonem joanitów – najstarszym zakonem rycerskim powstałym w XII w. w Królestwie Jerozolimskim i księciem Mieszkiem III Starym, który zaprosił joanitów do Poznania. Książę obdarzył ich wówczas kościołem św. Michała wraz ze szpitalem oraz licznymi wsiami. Teren na którym się osiedlili nazywano Komandorią – nazwa pochodziła od siedziby i posiadłości ziemskiej komtura – komandora stojącego na czele poznańskiej prowincji zakonu.
Gdy w XVI w. joannici otrzymali od cesarza Karola V wyspę Maltę, zaczęto ich nazywać kawalerami maltańskimi, a tereny zielone nad Cybiną – Maltą.

W okresie rozbiorów Malta była najpopularniejszym miejscem wycieczkowym mieszkańców Poznania. Głównie dlatego, że na prawym brzegu Warty znajdowało się wiele pamiątek świadczących o dawnej politycznej i narodowej niezawisłości, jak Ostrów Tumski (z katedrą i grobami pierwszych władców Polski).
Ponadto teren w dolinie Cybiny wyróżniał się urozmaiconym krajobrazem, pełnym kwitnących łąk, piaszczystych wzgórz, lasów, stawów i ogródków podmiejskich. Opodal Młyna Świętojańskiego rozciągała się Dolina Świętojańska, a dalej posiadłości Józefa Mycielskiego z parkiem, który stał się punktem docelowym wycieczek szkolnych. Właściciel podejmował wówczas nauczycieli gościną, a młodzieży pozwalał bawić się w laskach, ogrodach i na błoniach kobylepolskich.

Tereny nad Cybiną okazały się idealne dla działalności powstałego w 1886 r. Stowarzyszenia Gimnastycznego „Sokół”, które postawiło sobie za cel rozwój wychowania fizycznego oraz urządzanie imprez rozrywkowych, kulturalnych i oświatowych.

Poznaniacy chętnie zażywali nad Maltą wypoczynku i rozrywki. Panie grały w kostki, panowie strzelali do tarczy. Bardzo popularne były gry i loterie fantowe, a po nich tańce, śpiewy, a czasem nawet pokazy sztucznych ogni. Okazji do wycieczek było wiele. Urządzano tu majówki, witano wiosnę, a w 1909 r. celebrowano 100. rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego.

Rok 1912 to narodziny poznańskiego skautingu przygotowującego kadry do zbrojnej walki z zaborcą. Jego szeregi zasilała młodzież gimnazjalna i osoby w wieku 15 – 18 lat nie kontynuujące nauki. Zastępy skautowe odbywały wycieczki na Maltę i do Kobylegopola, gdzie ćwiczyły sprawność wojskową oraz obchodziły rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Związek młodzieży polskiej z Maltą w okresie rozbiorów oraz sytuacja polityczna w latach I Wojny Światowej, która pozwoliła zacząć wierzyć w możliwość odrodzenia się państwa polskiego, zrodziły myśl o tym, aby nadcybińskie tereny oddać w posiadanie młodzieży i stworzyć na nich Park Narodowy. Autorem pomysłu był ksiądz Stanisław Łukomski, późniejszy biskup łomżyński, który szczególnie aktywnie poświęcił się pracy wśród młodzieży zrzeszonej w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” oraz w nielegalnym skautingu. Inżynier Adam Ballenstaedt opracował w 1919 r. szczegółowy projekt parku. Znalazły się w nim boiska, hale gimnastyczne, łazienki, teatry, domy wypoczynkowe dla robotników i młodzieży pracującej, a cały teren przecinały liczne dróżki spacerowe. W części zachodniej miał powstać Kopiec Wolności. Rozpoczęcie sypania kopca zaplanowano na 3 maja 1919 r. Po uroczystej inauguracji tłumy miejscowych i przyjezdnych odwiedzały Maltę, by dołożyć garstkę swojej rodzimej ziemi do Kopca. W jego sypaniu licznie uczestniczyła też młodzież – przyszli użytkownicy wspaniałych obiektów Parku Narodowego.

Początkowe szybkie tempo prac nad organizacją Parku Narodowego stopniowo zaczęło maleć z powodu złej sytuacji gospodarczej kraju. Z planu zagospodarowania Parku, zrealizowano tylko pierwszy etap, czyli zbudowanie Kopca Wolności, którego stożek osiągnął prawie 94 m wysokości. Teren Parku ogrodzono, a zamiast wielkich urządzeń sportowych wytyczono skromne boisko.
19 maja 1923 r., gdy sytuacja ekonomiczna kraju była już bardzo trudna, położono kamień węgielny pod pomnik harcerzy poległych w Powstaniu Wielkopolskim. Konkurs na budowę pomnika rozstrzygnięto dopiero w 1931 r., natomiast jego odsłonięcie nastąpiło w roku 1937.

Sprawa zagospodarowania Malty odżyła w 1930 r., gdy prof. Adam Wodziczko na konferencji zorganizowanej przez Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania stwierdził, że zielone tereny nad Cybiną powinny jak najprędzej wejść w obręb projektowanego Parku Narodowego. Na przeszkodzie realizacji projektu stanęła zła sytuacja finansowa i nieuregulowane sprawy własnościowe terenów nadmaltańskich. W roku 1935 okazało się, że Kopiec Wolności jest zdewastowany, a skromne urządzenia i zabezpieczenia zostały rozkradzione. W listopadzie 1938 r. Prezydent Miasta T. Ruge zapowiedział rozpoczęcie wstępnych prac przy Kopcu Wolności. Niestety wojna zniweczyła wszystkie plany.

Władze okupacyjne zainteresowały się Maltą i kontynuowały niektóre rozpoczęte prace. Posługując się darmową siłą roboczą, zaczęły niszczyć Kopiec Wolności. Po wojnie, na wniosek prof. Wodziczki, ponownie przystąpiono do prac terenowych.

1952 r. to ważna data dla Malty – wtedy utworzono Jezioro Maltańskie. Spiętrzono wody Cybiny, tworząc zbiornik wodny o powierzchni 64 ha z przeznaczeniem na tor regatowy i kąpielisko.

W latach 1956, 1958 i 1961 odbyły się na nim międzynarodowe zawody kajakarskie i wioślarskie. Do roku 1979 jezioro pełniło rolę centrum sportów wodnych w Polsce. Organizowano tu imprezy kajakarskie, wioślarskie i motorowodne. Niestety z biegiem lat obiekt przestał spełniać obowiązujące normy dla przeprowadzania zawodów sportowych. Jezioro ulegało stopniowemu spłyceniu, a woda była coraz bardziej zanieczyszczona.

W 1979 r. zapadła decyzja o modernizacji obiektu. W 1980 roku spuszczono wodę, a dwa lata później rozpoczęto prace remontowe i pogłębiające zbiornik. Generalnym projektantem obiektu był arch. Klemens Mikuła. W sierpniu 1990 r. Jezioro Maltańskie spełniało ponownie wymogi Międzynarodowej Federacji Kajakowej i zorganizowano na nim XXIII Mistrzostwa Świata w Kajakarstwie. Międzynarodowi fachowcy ocenili wówczas obiekt maltański bardzo wysoko i obiecali powierzać Poznaniowi organizację innych ważnych imprez międzynarodowych. Tak dzieje się do dziś.

Jezioro Maltańskie to niewątpliwa perełka na mapie Poznania. Przyciąga na zawody sportowców z całego świata, a mieszkańców i turystów na spacery rekreacyjne i treningi.

Malta - budowa parku i jeziora
Malta - budowa parku i jeziora
Malta - budowa parku i jeziora
Malta - budowa parku i jeziora
Malta - budowa parku i jeziora
Malta - budowa parku i jeziora

Kontakt

Oddział Malta

ul. Wiankowa 3
61-131 Poznań

tel. 61 876 60 11
e-mail:

NIP: 209-00-01-440